КОРТЕЖ
Кортеж (tuple) тізімге көп ұқсайтын элементтер тізбегін білдіреді, тек кортеж өзгермейтін (мүмкін емес) түрі болып табылады. Сондықтан біз кортеждегі элементтерді қоса немесе жоя алмаймыз, оны өзгерте алмаймыз.
Кортеж жасау үшін жақшалар қолданылады, оның ішіне үтірмен бөлінген мәндері орналасады.
timur = («Timur», 23)
print(timur) # («Timur», 23)
Сондай ақ кортежді анықтау үшін жақшаларды қолданбай мәндерді үтір арқылы тізімдей аламыз:
timur = «Timur», 23
print(timur) # («Timur», 23)
Егер кенеттен кортеж бір элементтен тұрса, онда кортеждің бір элементінен кейін үтір қою керек:
timur = («Timur»,)
Тізім сияқты басқа элементтер жиынтығынан кортеж жасау үшін тізімді tuple () функциясына жіберуге болады, ол кортежді қайтарады:
data = [«Timur», 15, «STEM»]
timur = tuple(data)
print(timur) # («Timur», 15, «STEM»)
Кірістірілген len () функциясының көмегімен кортеждің ұзындығын алуға болады:
timur = («Timur», 15, «STEM»)
print(len(timur)) # 3
Кортеж элементтеріне жүгіну
Кортеждегі элементтерге қол жеткізу тізімдегідей индекс арқылы жүзеге асырылады. Егер элементтер тізімнің басынан алынатын болса, онда индекстеу нөлден басталады, ал тізімнің соңынан алынған жағдайда индекстеу -1-ден басталады.
timur = («Timur», 15, «STEM», «tasil»)
print(timur[0]) # Timur
print(timur[1]) # 15
print(timur[-1]) # tasil
Қажет болса, біз кортежді жеке айнымалыларға бөле аламыз:
name, age, company, approach = («Timur», 15, «STEM», «tasil»)
print(name) # Timur
print(age) # 15
print(approach) # tasil
print(company) # STEM
Подкортеждерді алу
Тізімдердегідей, сіз кортеждің бір бөлігін басқа кортеж түрінде ала аласыз.
timur = («Timur», 15, «STEM», «tasil»)
# 1 мен 3 элементтердің арасынан подкортежді аламыз.
print(timur[1:3]) # (15, «STEM»)
# 0 мен 3 элементтердің арасынан подкортежді аламыз.
print(timur[:3]) # («Timur», 15, «STEM»)
Кортеж функцияның параметрі және нәтижесі ретінде
Функциядан бірден бірнеше мәнді қайтару қажет болған кезде кортеждерді қолдану өте ыңғайлы. Функция бірнеше мәндерді қайтарған кезде, ол шын мәнінде кортежге қайтарылады:
def get_user():
name = «Timur»
age = 15
company = «STEM»
return name, age, company
user = get_user()
print(user) # («Timur», 15, «STEM»)
* операторының көмегімен функцияға кортежді беру кезінде оны функция параметрлеріне берілетін жеке мәндерге бөлуге болады:
def print_person(name, age, company):
print(f»Name: {name} Age: {age} Company: {company}»)
timur = («Timur», 15)
print_person(*timur, «STEM») # Name: Timur Age: 15 Company: STEM
bob = («Madina», 25, «QyzPU»)
print_person(*bob) # Name: Bob Age: 25 Company: QyzPU
Тапсырмалар:
1. Программалауда аспан объектілерінің координаттарын қалай ұсынуға болады?
Шарт: Программа бірнеше планеталардың координаттарын (x, y, z) кортеж түрінде сақтайды және олардың орнын ануықтауға мүмкіндік береді.
STEM: физика, астрономия, география
| Енгізу мәліметтері | Шығару мәліметтері |
| Марс (x,y,z) | «Марс»: (227.9, 0, 0) |
| Юпитер (x,y,z) | «Юпитер»: (778.5, 0, 0) |
| Сатурн (x,y,z) | «Венера»: (108.2, 0, 0) |
- Кодта тұрақты мәндерді сақтау және пайдалану қаншалықты ыңғайлы?
Шарт: Программа бірнеше физикалық және математикалық тұрақты мәндерді кортеж түрінде сақтайды және олардың тұрақты мәндерін алуға мүмкіндік береді.
STEM: физика, математика
| Енгізу мәліметтері | Шығару мәліметтері |
| π саны G графитация мәні |
- Географиялық деректермен қалай тиімді жұмыс істеу керек?
Шарт: Программа қалалардың координаттарын (ендік, бойлық) сақтайды және олардың орналасқан жерін білуге мүмкіндік береді.
STEM: география, астрономия
| Енгізу мәліметтері | Шығару мәліметтері |
| Алматы | «Алматы»: (43.2567, 76.9286) |
| Астана | «Астана»: (51.1694, 71.4491) |
| Шымкент | «Шымкент»: (91.229, 148.215) |
- Валютаны автоматты түрде қалай автоматты түрде есептеуге болады?
Шарт: Программа АҚШ-тың USD валютасын басқа елдің валютасына айырбастау бағамын кортеж түрінде сақтайды.
STEM: математика, экономика
| Енгізу мәліметтері | Шығару мәліметтері |
| Казақстан, KZT Қытай, CNY Түркия, TRY | «KZT»: («Қазақстан», 500.30), «CNY»: («Қытай», 7.26), «TRY»: («Түркия», 38.00) |
- Материалдың сапасы туралы деректерді қалай тиімді сақтауға болады?
Шарт: Программа материалдардың атауына сәйкес тығыздық, беріктік және т. б. деректерін сақтайтын кодты жазыңыз.
STEM: химия, физика
| Енгізу мәліметтері | Шығару мәліметтері |
| Аллюминий Болат Мыс | Аллюминий: (2700, «кг/м3»), Болат: (7850, «кг/м3»), Мыс: (8960, «кг/м3») |
🎓 STEM тұрғысынан бұл жоба не үйретеді?
| STEM құрамы | Қолданылуы |
| S – Science | Астрономия және география салаларынан, планеталар мен қалалардың координаталарын кортеж арқылы сақтау және өңдеу |
| T – Technology | Python тілінде кортеждерді құру, олармен жұмыс істеу. Функцияларға кортеждерді параметр ретінде беру және бірнеше мәнді кортеж түрінде қайтару. |
| E – Engineering | Географиялық деректерді (қалалардың координаталары) өңдеу арқылы нақты есептерді автоматтандыру. Валюта айырбастау бағамдарын кортежде сақтау және оларды пайдалану. |
| M – Math | Математикалық тұрақтыларды (π, G) кортежде сақтау және оларды есептеулерде пайдалану. |
Бақылау сұрақтары:
- Кортеж бен тізімнің айырмашылығы қандай?
- Кортежді анықтаудың қанша жолы бар?
- Кортеждегі элементтерге қол жеткізу үшін орындалатын комманда?